SÜREYYA [İdil Tulun]

.
.


Kadıköy Vapur İskelesi yönünden gelip de Altıyol’a vardığınızda sağa dönüp bakın bir. İşte orası ünlü "Bahariye Caddesi"dir.
Bir dönem, birbirinden güzel çok sayıda eseri barındıran bu cadde; müteahhit, mimar ve belediye üçgeninin geçmişte vurduğu tüm darbelere rağmen, hâlâ direnen güzellikleriyle kafa tutar zamana…


Bugün yerinde yeller esen ünlü Opera Sineması’nın yerine kondurulan Opera Pasajı’nın önünden geçip Kadıköy Halkevi’ne doğru devam ederseniz onlarla aynı sırada yer alan göz kamaştırıcı bir bina selamlar sizi… Birçoğumuzun çocukluk aşkı “Süreyya Operası”… 
Âşık olmanız için bir kez dikkatlice bakmanız yeter ona… 

Ben, onunla “Süreyya Sineması” olduğu günlerde tanıştım.
Güzelim binasının dışı gibi içi de aynı oranda büyülerdi insanı. Bugün seksen küsur yaşında olan bu yapıdan içeri girdiğiniz anda; holde yer alan tarihi döşemeler, görkemli mermer merdivenler, kırmızı halılar ve sinemanın kendine has kokusuyla başka bir zamana geçerdiniz hemen… Farkına bile varmazdınız. Geçmişten gelen gölgeler canlanmış, sizinle birlikte film izlemeye gelmiş gibi olurdu çoğu zaman…
Kim bilir, kaçımız izledik ilk filmimizi orada…


Süreyya’da sinema izlemenin keyfine vardıktan sonra tuhaf bir bağımlılık oluşurdu insanda. Koltuğunuza yaslanmış perdenin açılmasını beklerken, aileniz ya da eş dostla konuşarak değil de localara, tavandaki fresklere, ünlü heykeltıraş İlhan Özsoy’un heykellerine bakarken buluverirdiniz kendinizi… Öyle ki her gidişinizde tekrar tekrar bu eserlere dalar, filmin sihirli dünyasına adım atmanızsa gong sesiyle irkilip o ana dönebildikten sonra olurdu.


Başkaları da sizin gibiydi kuşkusuz. Görüntüleri ele verirdi onları… Hele film arasında elinizde Alaska, Frigo’nuz veya patlamış mısırınızla üst kattaki kafeteryasında oturduysanız bilirsiniz. O koca pencereler, Bahariye’nin karmaşık ama güzel manzarasını sunardı size...


Matine, suare bitiminde; geniş koridorlarından çıkışa doğru ilerlerken, kimi zaman, Süreyya’yla ilk kez tanışanların üzerlerinde biriken o güzel etkinin yorumlarını duyardınız uğultulu kalabalığın içinden.


Adından da anlaşıldığı üzere ilk olarak; opera, bale, tiyatro gösterimleri için tasarlanmış Süreyya… İnşaat 1924 yılında başlamış. Neredeyse tüm çabanın Süreyya İlmen Paşa’ya ait olduğunu söylememe gerek yoktur sanırım. Bu büyük hayır adamını Süreyya Paşa Sanatoryumu, Süreyya Paşa Plajı ve benzeri tesislerle hatırlayanlar vardır mutlaka…


Süreyya Paşa, Kadıköy’de elektriğin bile olmadığı o dönemde Almanya’dan özel tesisat getirtmiş. 1927 yılında da açılışa hazır hâle getirtmiş binayı… Zaten aynı yılın mart ayında da açılmış. İç kısmının Paris’teki ünlü “Théâtre des Champs-Élyséesörnek alınarak yapıldığını söyleyenler olmuş. O tiyatroyu görmediğim için kıyaslama imkânım olmadı şüphesiz.


1930 yılında sinema işine de sokmuşlar Süreyya Operası’nı...
Yepyeni ve coşkulu bir izleyici kitlesiyle tanıştıktan sonra da bir daha iflah olmamış. Tamamen sinema salonu olarak vermeye başlamış hizmetini.


Süreyya İlmen Paşa’yla eşinin vefatından sonra da onların vasiyetine uygun olarak, 1966 yılında Darüşşafaka Cemiyeti’nin mülkiyetine geçmiş işletmesiyle birlikte…
Bugün yeniden Süreyya Operası olarak hizmet veren o güzel yeri anlatmaya tek bir yazı yetmez.
Yetmez ama okurun sabrını da fazla zorlamamak gerek.
Niyetim uygun bir zamanda; şartlar izin verirse bir sonraki, vermezse birkaç yazı sonra aynı konuya dönmek.


Tekrar görüşebilmek umuduyla esen kalalım birlikte…



İdil Tulun

BİR OYUN BİR YAZAR: BİR YAZ GECESİ RÜYASI [İdil Tulun]



.

Bugünün edebiyat ve tiyatro dünyasında gereğince vurgulanmamış bir gerçek var. Shakespeare'in ne denli "büyük" olduğu değil ne denli "ünlü" olduğu... 

SHAKESPEARE'Yİ BİLMEK 

Birincisi; anlamı bulanık, öznel, sağlama yapması zor, genel bir yargı. İkincisiyse kanıtlarıyla ortada. İngiliz ve bir ölçüde Amerikan Dili, Edebiyatı, Kültürü ve Batı Tiyatrosu'yla yakından ilgilenen hiç kimse Shakespeare'i sevmese bile bilmezden gelemez. Batılı, niye sevmediğini bilmek için bile olsa bilir Shakespeare'i...

BİR YAZ GECESİ RÜYASI 

İşte genelde herkesin yere göğe sığdıramadığı edebiyatın dahi çocuğu Shakespeare; şu sıralar, sanat dünyamızın gündemini kapladı yeniden.
Gündemimizin adı konumuzla aynı: "Bir Yaz Gecesi Rüyası"...

"Bir Yaz Gecesi Rüyası", William Shakespeare'in, değişik yorum ve uyarlamalarla her devirde en sık sahnelenen oyunlarından biridir. Oyun için"Şaşkın insanoğlunun, şaşırtıcı yaşam karşısında düştüğü tuhaf durumları konu alır." diyebiliriz. Aşk ve evlilik, oyunun odak noktalarından birini oluşturur. 


OYUN NASIL GELİŞİR 

Oyunun başında Atina Dükü Theseus'la Amazonlar Kraliçesi Hippolyta aşk ilişkisi içindedir. Aşk ilişkisi dedim ama işler o zamanlarda da karışıkmış şimdiki gibi... 

Lysander ve Hermia adlı iki genç de Dük ve Kraliçe gibi birbirlerini sevmektedir. Hermia'ya Demetrius adlı biri de aşıktır. Helena ise Demetrius'a tutkundur. Hermia'nın babası Egeus, kızını Lysander'a değil Demetrius'a vermek ister. Bu nedenle Lysander'la Hermia, Atina dışındaki ormana kaçmayı kararlaştırırlar. Hermia'yı seven Demetrius da peşlerine düşer. Demetrius'u seven Helena'da onun peşine... Bu arada o da nereden çıktı dememeniz gereken Oregon diye birinden de söz etmem gerekecek. İşte o Oregon'un yaramaz uşağı Puck, ilişkileri karışan dört aşığı efsunlamıştır. Puck'un tüm amacı Demetrius ile Helena'yı eşleştirmektir. Eşleştirmektir ama tılsımlı çiçeğin suyunu yanlışlıkla Lysander'ın gözüne sıkmış ve onun Helena'ya aşık olmasına yol açmıştır.


Önce işler karışır, içinden çıkılmaz hâller alır. Seyirci tam "Ne olacak bu işin sonu?" derken büyüler bozulur, âşıklar eşleşir. 

Ben her şeyi mutlu sona bağladım ama siz yine de gidip görün bu ilginç oyunu. Belki de bilerek olayları farklı anlatmışımdır.
Olamaz mı? Niye olmasın... 


OYUNU KAÇIRANLAR KİTABINI ALIP OKUMALI 
Oyunu kaçıran kitabını okusun derim.
Zevkle okuyacaklarına, matematik problemi çözer gibi kimin kim olduğuna ya da kimin kimi izlediğine kendileri şahit olsunlar ilgiyle...

Yazımı oyundan kısa ama hoş bir alıntıyla bitirmek isterim.


"Biz gölgeler, kusur işlediysek eğer,
Şöyle düşünün ve bizi hoş görün:
Bu hayaller gözükürken sahnemizde,
Siz de biraz kestirdiniz yerinizde..."


Bir başka oyunda buluşmak üzere...

.


İdil Tulun
İlk Yayınlandığı Yer: Genç Birikim Aylık Eğitim ve Kültür Gazetesi
Yayın Yılı: 1996